Wonen
We werken verder aan ons woningbouwprogramma dat ook een onderdeel vormt van de woondeals. Deze zijn door het Rijk, via de Nationale Woon- en Bouwagenda, ontstaan en het Rijk spant zich hiermee in om het aantal nieuwe woningen te vergroten met het oog op de vraag vanuit de samenleving. Op deze manier trekt het Rijk de regie naar zich toe. De minister benadrukt in de Nationale Woon- en Bouwagenda met name de bouw van betaalbare woningen welke een substantieel bestandsdeel vormen van deze agenda. Speciale aandacht hierbij is er voor het toegankelijk houden voor de woningmarkt voor met name starters op de woningmarkt.
Op dit moment zitten er voldoende plannen in de pijplijn, die ontwikkeld kunnen worden naast de harde plancapaciteit en de plannen die in procedure zijn. We willen deze lijn voortzetten en blijven oog houden voor toevoeging van betaalbare huur en koop, voor het stimuleren van doorstroming waardoor de bestaande woningen toekomstbestendig en duurzamer worden, voor spreiding over de gemeenten en voor het toevoegen van plannen met kwaliteit en meerwaarde. Voor specifieke doelgroepen, zoals starters en statushouders, is de komende tijd meer aandacht nodig.
Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet is inmiddels definitief en start op 1 januari 2024. Sinds medio 2022 werken we volgende de bedoeling van de Omgevingswet, echter wel binnen de huidige wettelijke kaders. De wet beoogt modernisering, bundeling en vereenvoudiging van wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving. Met als basis een goede balans tussen het benutten en beschermen van onze leefomgeving. De Omgevingswet brengt een omvangrijke transitieopgave met zich mee. Deze transitie loopt ook na de inwerkingtreding nog door tot in ieder geval 2030. Het jaar 2024 staat in het teken van het daadwerkelijk handelen binnen de nieuwe wettelijke kaders. Het opgeleverde handboek omgevingsplan en ook het oefenen sinds medio 2022 helpt ons daarbij. De afhankelijkheid van een landelijk ingesteld goed werkend Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) is er ook en we moeten ervaren hoe dit gaat werken vanaf 2024.
Verschuiving taken naar Fumo
Uit de Omgevingswet volgt dat we een belangrijk deel van onze taken op gebied van Milieu (vergunningen, toezicht en handhaving) hebben overgedragen aan de Omgevingsdienst, de Fumo. Zodra het netto financiële effect op onze gemeente bekend is komen we er bij uw raad op terug.
Duurzaamheid, Klimaat- en energiebeleid
Op 27 februari 2023 is de ‘Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid’ gepubliceerd. Op basis van deze regeling konden gemeenten en provincies een uitkering aanvragen voor het uitvoeren van klimaat- en energiebeleid. Onze aanvraag voor de jaren 2023, 2024 en 2025 is gehonoreerd. Voor de jaren daarna wordt een nieuwe wettelijke regeling opgesteld is de verwachting. Voorwaarde is dat deze uitkering voor minimaal 90% gebruikt wordt voor apparaatskosten: salarissen en sociale lasten voor ambtelijk personeel, ingeleend personeel en overige goederen en diensten, zoals het afnemen van technisch- of beleidsonderzoek. Maximaal 10% van de uitkering mag gebruikt worden voor overige kosten die te maken hebben met de uitvoering van het klimaat- en energiebeleid, zoals materiële middelen, goederen en alle andere mogelijke uitgaven.
Voor Achtkarspelen is in de periode 2023-2025 per jaar ongeveer € 500.000 beschikbaar (jaarlijks gaan de bedragen met ca. 1% omhoog). De voorschotten kunnen eventueel worden gereserveerd voor twee kalenderjaren volgend op het jaar van uitbetaling. Omdat we nog beschikken over een bedrag van bijna € 240.000 aan eerdere, nog niet bestede, klimaatmiddelen binnen de begroting kunnen we met de nu beschikbaar gestelde middelen een jaar extra overbruggen.
Voor de uitvoering van de Transitievisie warmte moeten Wijk Uitvoeringsplannen worden gemaakt. In samenspraak met de dorpen zullen concrete plannen worden gemaakt en uitgevoerd om de dorpen, in fasen, uiteindelijk aardgasvrij te maken. Hier zijn projectleiders voor nodig om samen met de dorpen en een integraal gemeentelijk projectteam aan de slag te gaan. Daarbij zal worden gekeken of er mogelijk regionaal of provinciaal kan worden samengewerkt. We gaan ons de komende tijd beraden over de exacte besteding van de inmiddels toegekende middelen. Daarbij is het voornemen de uitvoering van de Transitivisie warmte, het Energieloket en de bestrijding van de energiearmoede in een programma onder te brengen.
We willen hierbij aantekenen dat het beleid wordt uitgevoerd voorzover het Rijk hiervoor middelen beschikbaar zijn gesteld. Oftewel; Als er geen middelen voor zijn opgenomen in de uitkering uit het gemeentefonds voeren we de taken niet (of minimaal) uit. Dit in het kader van het principe 'Geen knaken, geen taken'.
Economie
Ontwikkeling bedrijventerreinen
Er zijn in het convenant bedrijventerreinen afspraken gemaakt over de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen met de provincie Fryslân. Wij zijn aan de slag met De Swadde in Buitenpost en Quakkenburg in Harkema. Daarna wordt er gewerkt aan uitbreiding van Lauwerskwartier, dit hangt samen met de verplaatsing van de sportvelden.
Ontwikkelingen rondom de inkoop van energie
Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne hebben we te maken met enorme stijgingen van de prijzen voor energie. De inkoop van energie gebeurt middels de Coöperatie Openbare Verlichting & Energie Fryslân (OVEF), een collectief van Friese gemeenten, de provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân.
De financiële effecten voor de gemeente waren in 2022 nog niet zo groot aangezien de energie voor 2022 al was ingekocht tegen vaste prijzen. Vorig jaar, bij het opstellen van de begroting van 2023, was er nog geen goede inschatting te maken van wat de prijzen in 2023 zouden zijn. Dit omdat een groot deel van het volume voor 2023 op dat moment nog “vastgeklikt” moest worden. Voor 2023 is destijds een zo goed mogelijke inschatting gemaakt van de prijzen. De uiteindelijke tarieven voor 2023 liggen echter hoger dan we hadden ingeschat en hiervoor zal een begrotingswijziging voor 2023 worden aangeleverd.
Op dit moment (mei 2023) dalen de prijzen voor de levering van energie. Het is moeilijk te voorspellen of deze daling doorzet en wat uiteindelijk de leveringstarieven in 2024 zullen zijn. De leveringstarieven voor 2024 worden eind 2023 door OVEF bekend gemaakt.
Het is de bedoeling met ingang van 2024 over te gaan op lokaal ingekochte duurzame energie. Momenteel is de OVEF bezig in kaart te brengen wat de gevolgen van het opzeggen van het lopende contract zijn; het loopt nog tot eind 2023.
Het is van belang om te beseffen dat het verdere verloop van dit proces grote onzekerheden kent voor de beschikbare budgetten. Vanzelfsprekend zitten we hier als gemeente bovenop en proberen we de gevolgen voor onze inwoners en de begroting zo klein mogelijk te houden. Zodra wij hier meer over kunnen melden zullen wij u hierover informeren.
Duurzaamheid kantoorgebouwen (Label C)
Een kantoorgebouw moet minimaal energielabel C hebben. Dit betekent een energielabel met een primair fossiel energiegebruik van maximaal 225 kWh per m2 per jaar of een energielabel met de letter C of beter. Voldoet het gebouw niet aan de eisen? Dan mag et niet meer als kantoor worden gebruikt. Deze verplichting staat in het Bouwbesluit 2012 en is per 1 januari 2023 een wettelijke taak.
We willen voldoen aan onze wettelijke taak voor wat betreft het toezicht en de handhaving op het zogenaamde Label C van gebouwen. Ook willen wij hiermee voldoen aan het uitgesproken ambitieniveau op het terrein van duurzaamheid.
Vanuit het Rijk wordt structureel slechts € 1.000 voor onze gemeente beschikbaar gesteld ten behoeve van deze taak. Hiervoor kan ongeveer 10 uur toezicht worden ingekocht waarbij er vier bedrijven kunnen worden gecontroleerd. Dat is (te) weinig.
We gaan onderzoeken hoe we dit binnen de bestaande capaciteit gaan opvangen. Mocht dit niet lukken dan komen we hier in het kader van de begroting op terug.
Ook hierbij tekenen we aan dat het beleid wordt uitgevoerd voorzover het Rijk hiervoor middelen beschikbaar zijn gesteld. Oftewel; Als er geen middelen voor zijn opgenomen in de uitkering uit het gemeentefonds voeren we de taken niet (of minimaal) uit. Dit in het kader van het principe 'Geen knaken, geen taken'.
Frysk Programma Landelijk Gebied (FPLG)
Via het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) wil het Rijk voor 2030 de natuur ruimte bieden voor herstel en versterking, de kwaliteit van water en bodem verbeteren en meer doen tegen klimaatverandering. Samen met alle partners en belanghebbenden wordt gebiedsgericht gezocht naar een goede doorvertaling van het NPLG. De provincie Fryslân dient voor 1 juli een ontwerp gebiedsprogramma, het Fries Programma Landelijk Gebied (FPLG) bij het Rijk aan te leveren. Op 10 mei 2023 stuurde de provincie ons het concept FPLG toe voor het doorgeven van wensen en bedenkingen. De provincie is naast een algemene reactie op een aantal specifieke onderdelen benieuwd naar uw gedachten.
Voor ons is van belang dat we nadenken over het bereiken van:
- een stevige positionering van Achtkarspelen bij deze grote strategische opgaven
- een duidelijke rolinvulling voor de uitvoering van het FPLG
- voldoende middelen en capaciteit om onze rol goed in te kunnen vullen
Ook in dit geval wordt het beleid alleen uitgevoerd als hiervoor middelen beschikbaar worden gesteld vanuit het Rijk.