Toelichting

Eerdere besluitvorming

Regiodeal

Op 25 april 2019 heeft de raad besloten om kennis te nemen van de Versnellingsagenda “Noordoost Friese economie in de versnelling” als onderdeel van de Regiodeal Noordoost Fryslân en het college gemandateerd om deze te ondertekenen. De toegezegde bijdrage van € 1.542.000 is toen aangemerkt als incidentele last met als dekking de Algemene reserve. De bijdrage loopt tot en met het jaar 2024.

Alde Feanen 3 uitvoeringsfase

In de begroting 2019-2022 is op basis van de Kadernota ten behoeve van Alde Feanen (herinrichting afrondende (3e) uitvoeringsmodule) voor drie jaar eenmalig een bedrag opgevoerd. Oorspronkelijk voor de jaren 2020 t/m 2022, maar door temporisering is dit nu op basis van dezelfde middelen doorgeschoven naar 2023. Het betreft een bijdrage aan de Provincie, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de plannen.

De 3e uitvoeringsmodule van dit landinrichtingsproject omvat voor onze gemeente onder meer het afronden van de vaarroute uit de 2e uitvoeringsmodule, een eindinrichting van de Panhuyspoel, inrichten van enkele percelen als natuur en het aanleggen van recreatieve voorzieningen.

Actualisatie en koppeling BGT en GBI-beheersysteem

Voor de actualisatie BGT-GBI en Data-op-orde zijn via de begroting incidentele middelen beschikbaar gesteld. Op basis van een actualisatie bij de 2e bestuursrapportage 2020 is een nieuwe fasering voor de jaren t/m 2023 opgesteld.

Doel van de inzet van deze incidentele middelen is om de BGT en het GBI-beheersysteem voor de openbare ruimte op elkaar te laten aansluiten.

Implementatie omgevingswet

In de raad van 28 februari 2020 zijn ten behoeve van de implementatie van de omgevingswet incidentele middelen beschikbaar gesteld met dekking via de algemene reserve.

Ontmoetingscentrum Gytsjerk

Sinds de sluiting van voormalig café De Viersprong in Gytsjerk is het dorpsbelang Gytsjerk al op zoek naar een alternatieve invulling voor een ontmoetingsruimte in Gytsjerk. Bij de vaststelling van de begroting 2016 door de gemeenteraad is destijds besloten om akkoord te gaan met een onttrekking uit de algemene reserve van €100.000 voor een bijdrage in de realisatie van een ontmoetingsruimte in Gytsjerk. Inmiddels heeft dorpsbelang Gytsjerk de mogelijkheid onderzocht om voor de periode tot en met 2024 het ontmoetingscentrum te huisvesten in de huidige bibliotheek in Gytsjerk. De kosten hiervoor kunnen worden gedekt uit de hiervoor gereserveerde middelen vanuit de begroting 2016. In 2021 is een bijdrage van € 43.000 voor de te maken kosten voor deze periode betaald. Het resterende bedrag (€ 57.000) wordt tot en met 2024 beschikbaar gehouden. Dan vindt er een evaluatie van het ontmoetingscentrum plaats. Op basis van de uitkomsten van deze evaluatie kan het resterende bedrag dan worden besteed.

Kosten harmoniseren van beleid en optimaliseren van processen

In de begroting 2021-2024 zijn voor het harmoniseren van beleid en optimaliseren van processen in het kader van de ombuigingen incidentele middel beschikbaar gekomen om tijdig de beoogde doelstellingen (te bereiken effecten) te kunnen halen. Hiervoor is personele capaciteit en deskundigheid nodig.

De verwachte kosten die gemoeid zijn met procesoptimalisatie zijn in totaal € 400.000 (per gemeente). Deze middelen zijn verdeeld over de jaren.

Aardgasvrij Garyp

Garyp is binnen onze gemeente en onze provincie de proeftuin uit het rijksprogramma voor aardgasvrije bestaande wijken. We krijgen hiervoor een incidentele bijdrage van € 5,5 miljoen. De middelen hiervoor zijn geparkeerd in een bestemmingsreserve en gelden als dekking voor de incidentele lasten, die we gedurende een aantal jaren voor dit project vrijmaken. De gemeente Tytsjerksteradiel en de Enerzjykoöperaasje Garyp (EKG) zetten alle zeilen bij om binnen de de hiervoor gestelde middelen de doelen te halen.

Incidentele personeelslasten (Begroting 2022-2025; Kadernota 2022-2025)

In de begroting 2022-2025 zijn heel bewust een aantal incidentele lasten voor personeelslasten meegenomen. De werkdruk in de organisatie was en is hoog en om een aantal ambities waar te kunnen maken, zijn tijdelijk extra mensen nodig om een omslag op het terrein van diverse zaken te maken. Op basis van onder meer de doorontwikkeling van de organisatie en de effecten van de procesoptimalisatie zijn deze uitzettingen incidenteel van aard.

Het betreft hier de volgende onderwerpen:

• Uitbreiding formatie zorgadministratie
• Uitbreiding ondersteuning gaswinning
• Formatie stikstof
• Formatie gemeentelijk beleid op het vlak van milieu
• P&C-coördinator / gemeenteadviseur

Afwaardering bestaande brug Eastermar (KN 2022-2025; 02.04)

De bediening van de brug Eastermar is na 1 januari 2023 niet meer geregeld. De raad heeft op 10 juni 2021 besloten om te kiezen voor variant 1 uit de variantenstudie brug Eastermar en de bijbehorende financiële effecten op te nemen in de kadernota 2022-2025. De boekwaarde van de huidige brug wordt in 2024 als incidentele last meegenomen en gedekt vanuit de Algemene Reserve.

Aanjagen toerisme (KN 2022-2025; 03.05)

Met het Beleidsplan Recreatie en Toerisme is een kwalitatief sterk uitgangspunt gemaakt voor de periode tot 2030 dat past bij onze gemeente. Van belang is nu de uitvoering te implementeren in het werkveld. Wij zoeken die ondernemers die in staat zijn tot nieuwe initiatieven om de parels in onze gemeente goed te benutten en andere ondernemers in producten en activiteiten betrekken. Daarom is financiële ondersteuning vanuit de gemeente vooral in de beginfase van belang. Hiervoor wordt gedurende drie jaren een incidenteel budget ter hoogte van jaarlijks € 45.000 beschikbaar gesteld en ten laste gebracht van de algemene reserve.

Omgevingswet (KN 2022-2025; 08.09b)

Op 1 juli 2022 treedt de Omgevingswet in werking. De regels voor de omgeving waar we wonen, werken en onze vrije tijd doorbrengen worden daarin samengevoegd en vereenvoudigd. Binnen de wet is meer ruimte voor maatwerk en ideeën uit de samenleving. Om de Omgevingswet in de praktijk uit te voeren zijn er nieuwe instrumenten die gemeenten kunnen gebruiken voor de inrichting van de leefomgeving, zoals een omgevingsvisie, programma’s, omgevingsplan en omgevingsvergunning. De doorvertaling van de nieuwe wet vraagt daarom ook de komende jaren om extra (incidentele) middelen en inzet. Hiervoor wordt nu voorgesteld de eerdere voorgestelde middelen van € 80.000 in 2023 beschikbaar te stellen.

Project Beurtschip (KN 2022-2025; 06.13)

De subsidieaanvragen in het kader van de Regiodeal zijn afgewezen voor de projecten Beurtschip en Spitkeet. Op basis van de resultaten van het project Beurtschip in de afgelopen jaren, kon de raad zich bij de behandeling van de Kadernota erin vinden om de financiering voor dit project voor 2022 en 2023 incidenteel op te nemen in de begroting. Daarnaast wordt in deze jaren onderzocht hoe we het project per 2024 op een andere en mogelijk goedkopere wijze kunnen financieren.

Begroting 2023-2026 (Kadernota 2023-2026)

Invulling actiepunten vanuit Communicatiestrategie

De huidige tijd vraagt om een heldere en consistente positionering van de twee gemeenten en de werkmaatschappij. Door de communicatie van de beide gemeenten en van de werkmaatschappij professioneler, consistenter en helderder aan te pakken wordt dit bewerkstelligt. Hiervoor worden in 2023 incidentele kosten gemaakt ten bedrage van € 55.000 voor onder meer een cursus begrijpelijk schrijven. Deze kosten worden beschikbaar gesteld ten laste van de Algemene Reserve. [Kadernota nr. 00.04]

Formatie medewerker recordbeheer

begroten een tijdelijke extra investering in de formatie van medewerker recordbeheer bij het team DIV door deze formatie voor een periode van twee jaar tijdelijk uit te breiden met 1,5 fte. De formatie en de huidige bezetting is op dit moment zowel kwantitatief als kwalitatief ontoereikend om de vele werkzaamheden uit te kunnen voeren. Met de extra investering in de formatie van medewerker recordbeheer bij het team DIV kunnen we de vereiste en gevraagde werkzaamheden uitvoeren. [Kadernota nr. 00.04.01]

Overstap financieel systeem c.a naar de Cloud

Er is een nieuw platform in de cloud nodig, waarbij we vervroegd het financiële informatiesysteem kunnen upgraden. Op deze manier verhogen we de gebruiksvriendelijkheid en performance en kunnen we de functionaliteit uitbreiden, waarmee we de continuïteit van de financiële administratie kunnen garanderen. Hiervoor moeten incidentele kosten worden gemaakt ten bedrage van € 30.000. Deze worden ten laste van de Algemene Reserve gebracht. [Kadernota nr. 00.04.08]

Organiseren en faciliteren van het thuiswerken

Om te kunnen voorzien in thuiswerkplek voorzieningen voor naar schatting 380 medewerkers in 2023 worden incidentele middelen beschikbaar gesteld. [Kadernota nr. 00.04.09]

Juridische Zaken / Inkoop: Capaciteitsuitbreiding contractmanagement en contractbeheer

We willen graag een projectleider inhuren voor 1 jaar voor 24 uur per week om de visie op Contractmanagement en werkwijze binnen team advies en vervolgens de gehele organisatie goed te implementeren. [Kadernota nr. 00.04.11]

Formatie HR en Communicatie; Kwantitatieve en kwalitatieve impuls

We willen de nu beschikbare tijdelijke flexibele schil bij zowel Hrm (3,5 fte) als bij Communicatie (2,0 fte) in 2023 continueren. Op deze manier kan er een kwantitatieve en kwalitatieve impuls worden gegeven om tot een toekomstbestendige inrichting te komen en om de voortgang in de werkzaamheden te borgen bij team advies. [Kadernota nr. 00.04.12]

HR: Talentschouw in het kader van Strategisch Personeelsplan (SPP)

Inzicht in de kwaliteiten, mogelijkheden en groeipotentieel van ons huidig medewerkersbestand, afgezet tegen onze opgaven, is essentieel voor de ontwikkeling van de organisaties. Op deze manier kunnen HR-instrumenten als werving & selectie, mobiliteit en leren & ontwikkelen heel gericht en effectief ingezet worden. Om dit bewerk te stellen moet het volgende worden geïmplementeerd: [Kadernota nr. 00.04.17]

• Het inhuren van expertise (€ 38.400)
• Aankoop tool inclusief implementatie en licentie (€ 30.000)
• Opleiding medewerkers HR (€ 5.000)

HR: Recruitment

Om de juiste kandidaten voor onze organisatie te werven is het belangrijk om een goede arbeidsmarktstrategie te ontwikkelen. De ontwikkeling en uitvoering van een arbeidsmarktstrategie valt uiteen in twee punten: [Kadernota nr. 00.04.16]

1. De ontwikkeling van een arbeidsmarktcampagne (incidentele kosten)
2. Het sluiten van een raamcontract met een of meer recruitmentbureaus (structurele kosten)

Voor punt 1 worden incidentele middelen beschikbaar gesteld.

Omzetting van het dashboard (digitalisering) voor Liberaux

Er is eenmalig een bedrag nodig om het VTH-dasboard (o.b.v. provinciale samenwerking) te digitaliseren. Op deze manier kunnen we digitaal kennis uitwisselen met andere gemeenten en is het niet lager nodig om hiervoor Excel lijsten bij te houden. [Kadernota nr. 00.04.18]

I&A: doorontwikkelingen team en organisatie

Het is van groot belang dat we de continuïteit van onze ICT-omgeving kunnen waarborgen en andere manieren van (digitaal) werken kunnen faciliteren. De praktijkervaring van team I&A leert dat het onmogelijk is om dit met de huidige bezetting te doen. Met de invulling van een tweetal functies en daarnaast een tijdelijk programmabudget kunnen we de doorontwikkeling verder mogelijk maken. Dit kan worden gezien als een eerste deel van deze maatregelen, eerst op incidentele basis, om te kunnen beschikken over specialistische functies die deze doorontwikkeling faciliteren. Het gaat dan om een architectuurspecialist en een coördinator functioneel beheer & datagedreven werken plus een programmabudget ‘Ontwikkelopgave I&A’. [Kadernota nr. 00.04.20]

Nieuw verkeer- en vervoerbeleid

Het huidige gemeentelijk verkeer- en vervoerplan loopt af en moet vervangen worden door een vernieuwd plan waarin het gemeentelijk beleid (incl. uitvoeringsprogramma) voor de komende vijf jaar wordt vastgelegd. Dit voeren we in 2023 uit. Daarmee geven we een antwoord op de uitdagingen die in deze periode voor ons liggen en stellen we het ambitieniveau vast. De incidentele kosten voor het opstellen bedragen € 35.000. [Kadernota nr. 02.01]

2e fase Gebiedsontwikkeling De Centrale As

De Gebiedsontwikkeling zorgt ervoor dat De Centrale As goed wordt ingepast in het landschap en moet daarnaast zorgen voor een “plus” aan het gebied. Deze “gebiedsplus” is als een soort van compensatie toegezegd aan de streek en kent zogenaamde fase 1 en fase 2 maatregelen. Voor fase 1 en fase 2 is incidenteel € 125.000 nodig voor cofinanciering. [Kadernota nr. 02.09]

Infrastructuur rondom Pont Prinses Margrietkanaal Bergumermeer-Sumar

De realisatie van een pontverbinding tussen Burgum en Sumar (ter hoogte van Recreatiecentrum Bergumermeer) in het kader van deGebiedsontwikkeling De Centrale As, fase 2 is in onderzoek. Door het ontbreken van de financiële middelen heeft het project een tijd stilgelegen. Project kan nu een vervolg krijgen en moet weer worden geactiveerd. Provincie en gemeente zijn gezamenlijk 50/50% verantwoordelijk voor de randvoorwaardelijke zaken van de pontverbinding: de fietspaden en de aanlandingsplaatsen aan de noord- en zuidkant van het Prinses Margrietkanaal. De stichting i.o. is verantwoordelijk voor de aanschaf van de pont. De totale kosten voor de gemeente Tytsjerksteradiel worden geschat op € 340.000. De provincie investeert eveneens € 340.000 zodat er een totaalbudget ontstaat van € 680.000. [Kadernota nr. 02.16]

Realisatie van een toeristische overstappunt (TOP) in de omgeving Trynwâlden en in de omgeving Burgum

Een toeristisch overstappunt is een zuil waarop routes staan. Provinciebreed wordt door de Marrekrite in samenwerking met de gemeenten een netwerk van TOP's gerealiseerd. Deze vormen de startpunten om de mooiste gebieden van Fryslân te voet, per fiets of varend, te ontdekken. Een aantal jaren terug is in het kader van een pilot al een TOP in Earnewâld geplaatst. de kosten bedragen € 12.000 incidenteel. [Kadernota nr. 03.01]

Subsidie Het Achterland

Het Achterland in Burgum is een cultuurlab voor jong talent uit de regio Noordoost-Fryslân. Sinds 2019 geven professionele docenten cultuur- en theaterles in de Molkfabryk in Burgum, in Hurdegaryp en op basisscholen in Tytsjerksteradiel. De activiteiten van Het Achterland zijn een waardevolle aanvulling op het bestaande cultuuraanbod en Het Achterland ontwikkelt zich als een volwaardige culturele partner in de regio. Met het cultuur- en theateronderwijs levert Het Achterland een bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling, participatie en sociale cohesie van inwoners. Om cultuurlab Het Achterland voor de toekomst te behouden, willen we voor drie jaar een subsidie verstrekken. De kosten hiervan bedragen € 30.000 per jaar voor de periode 2023 t/m 2025. [Kadernota nr. 05.08]

Garyp yn it Grien

Garyp was het eerste dorp waar het project Kansen in Kernen (KIK) in uitvoering is gekomen. Het maakte deel uit van de eerste fase van het KIK-programma (2015). In tegenstelling tot de later in uitvoering genomen dorpen Burgum en Hurdegaryp zijn er minder ‘kansen’ in het plan van aanpak opgenomen. Het dorp ervaart dat nu als een gemiste kans. Vanuit Garyp is nadien het initiatief genomen voor het project ‘Garyp yn it Grien’, waarbij diverse initiatieven worden genomen om langs de door het KIK-project heringerichte rondweg de biodiversiteit te bevorderen, inclusief een beleeftuin. De totale kosten voor 2023 zijn € 32.000. [Kadernota nr. 05.10]

Inkoop Wmo & Participatiewet (Implementatieplan)

Er is een incidentele investering nodig om de extra werkzaamheden die gepaard gaan met het doorlopen van het inkoopproces en met de implementatie van de inkoopstrategie voor de ambtelijke organisatie te kunnen bekostigen. De (totale) kosten voor Tytsjerksteradiel worden geschat op € 122.000. De taak wordt zowel voor Achtkarspelen als Tytsjerksteradiel binnen de WM8KTD uitgevoerd. hierdoor komt binnen de WM8TD een budget van € 244.000 beschikbaar voor de uitvoering. Een deel van deze kosten (€ 49.000) wordt in 2022 gemaakt. De kosten voor 2023 bedragen € 73.000. [Kadernota nr. 06.03]

Lobby herijking gemeentefonds

Bij de behandeling van de Kadernota 2023-2026 in Achtkarspelen 8K is de motie “Lobby herijking gemeentefonds” aangenomen. Voor de komende drie jaar wordt driemaal € 20.000 incidenteel beschikbaar gesteld voor een lobby tegen de ongewenste effecten van de herijking en verdeling van het gemeentefonds. De voorwaarde is dat een aantal andere noordelijke gemeente hier evenredig aan meebetalen. Als partner gemeente willen we dit initiatief ondersteunen en onder dezelfde voorwaarde eveneens een bedrag van driemaal € 20.000 ten laste van de algemene reserve mee te nemen in de begroting 2023-2026.

Herinrichting van het plein De Drie van Sminia

In de vergadering van 2 juni 2022 heeft de raad besloten € 90.000 beschikbaar te stellen voor de afwikkeling van de Herinrichting van het plein De Drie van Sminia. Deze € 90.000 wordt ten laste gebracht van de algemene reserve.

Deelname Friese projectenmachine

In de raad van 16 december 2021 is besloten om voor de deelname Friese projectenmachine voor de jaren voor de jaren 2022 en 2023 per jaar € 20.000 beschikbaar te stellen ten laste van de algemene reserve.

Incidentele lasten versterking sociale basis

In 2023 worden op basis van de uitwerking van de motie 4.1.6a (begroting 2021) voor een bedrag van € 294.000 aan incidentele uitgaven in het kader van de sociale basis gedaan. De dekking hiervan vindt plaats ten laste van de bestemmingsreserve sociale basis.

Subsidieregeling sociale basis voor 2023

In 2021 hebben zowel de gemeente Achtkarspelen als Tytsjerksteradiel de “Visie versterken sociale basis 2021”vastgesteld. Deze visie is uitgewerkt in de vastgestelde subsidieregeling “Versterken sociale basis”. Op basis van deze subsidieregeling hebben verschillende organisaties subsidie aangevraagd. Op de afgegeven beschikkingen zijn diverse bezwaarschriften binnengekomen. Na intern onderzoek is geconstateerd dat er per abuis vooraf geen subsidieplafond door het college is vastgesteld. Hiermee vervalt de juridische basis onder de handelswijze om tot de besluiten van 31 mei 2022 te komen. Daarom moet het college op haar eerder genomen besluit terugkomen en alsnog alle aanvragen toekennen. Hierdoor ontstaan meerkosten ten opzichte van de huidige raming tot een bedrag van € 250.967. Voor de dekking hiervan wordt een beroep gedaan op de reserve sociale basis voor het nog beschikbare saldo ad € 99.833. Het resterende bedrag van € 151.134 komt ten laste van het begrotingssaldo.