Energiearmoede
De hoge inflatie en stijgende energiekosten hebben tot gevolg dat steeds meer mensen in financiële problemen raken. Dat maakt dat armoedebestrijding een belangrijk thema is voor ons. In onze strijd tegen armoede streven we naar een zo groot mogelijk bereik van de huidige minimaregelingen. Voor onze inwoners zijn we bereikbaar en vindbaar en gaan we kijken waar onze inspanningen nóg beter kunnen. Dit zal in projectvorm worden opgepakt.
Ontwikkeling tarieven Maatwerkvoorzieningen
De tarieven voor de maatwerkvoorzieningen (Jeugd, Wmo en Participatie) worden jaarlijks geïndexeerd. Uitgangspunt hierbij is het door de Nederlandse Zorgautoriteit gehanteerde prijsindexcijfer. Zij maken gebruik van de Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA). Deze is (voorlopig) voor 2023 vastgesteld op 3,72%.
Structurele invulling ‘Omtinken foar elkenien’
Wij willen structureel invulling geven aan het project ‘Omtinken foar elkenien’ dat op 1 januari 2023 afloopt. Dit project vloeit voort uit de opdracht (motie) die u ons in 2021 heeft gegeven om onze re- integratie dienstverlening te intensiveren voor inwoners die niet direct aan het werk kunnen door psychische en/of lichamelijke problemen. U heeft hiervoor budget beschikbaar gesteld dat wij inzetten voor de inhuur van 1,75 extra fte en overige kosten. Wij willen structureel invulling geven aan het project om de volgende redenen:
Uitkomsten evaluatie
Uit de evaluatie blijkt dat het project succesvol is. We zien dat het welzijn van inwoners verbetert en dat zij stappen maken naar bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en werk. Zoals verwacht, zien we gelijktijdig dat de doelgroep van het project om een ‘lange adem’ en dus om voldoende personele capaciteit vraagt. Voor het evaluatierapport verwijzen wij u naar de LIST (29 september).
Coalitieakkoord
In het coalitieakkoord hebben wij opgenomen dat wij een vervolg willen geven aan het project. Wij willen de werkwijze van ‘Omtinken foar elkenien’ een structureel karakter geven.
Relatie met nieuw participatiebeleid en visie versterken sociale basis
In het nieuwe participatiebeleid dat u december vorig jaar heeft vastgesteld, staat dat wij aanwezig zijn op laagdrempelige locaties binnen de sociale basis. Wij zijn op deze locaties aanwezig om inwoners te ondersteunen bij hulpvragen en om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt te activeren. Daarbij gaan wij het partnerschap aan met voorzieningen en organisaties in de dorpen. Dit sluit naadloos aan op de visie op het versterken van de sociale basis en het project ‘Omtinken foar elkenien’.
Er is € 175.000 nodig om het project een structureel karakter te geven (€ 171.000 voor 1,75 fte en € 4.000 voor overige kosten).
Nieuwkomers
Asielopvang
Nog steeds is er met 44.000 plekken te weinig capaciteit om alle asielzoekers in Nederland onderdak te bieden. Voor de zomervakantie zijn 225 noodopvangplekken in het Fries Congrescentrum in Drachten gecreëerd als antwoord op de toegenomen vraag voor noodopvang. Inmiddels is bekend dat er landelijk nog eens 5.600 plaatsen noodopvang moeten komen, bovenop de 5.500 die al zijn gerealiseerd. Het is nog onduidelijk hoe deze extra vraag in Fryslân ingevuld gaat worden.
Met de gezinsopvanglocatie voor uitgeprocedeerde asielzoekers in Burgum (652 bedden) draagt onze gemeente aanzienlijk bij aan de opvangcapaciteit van het COA. Daar bovenop zijn op deze locatie recentelijk 20 extra plekken gerealiseerd voor de opvang van asielzoekers.
Statushouders
Momenteel verblijven er 16.000 statushouders in de landelijke asielzoekerscentra die wachten op een woning in een Nederlandse gemeente. Versnelde doorstroom van deze groep voorkomt herhaling van de schrijnende situaties die we afgelopen zomer in Ter Apel zagen. Welke gevolgen het asielakkoord heeft voor onze gemeente is vooralsnog onduidelijk. Wel is duidelijk dat de komende twee jaar 20.000 statushouders gehuisvest moeten worden.
De taakstelling qua huisvesting is voor 2023 nog niet bekend, maar zal boven die van 2022 (44) liggen. Mede dankzij de inzet van de projectleider ‘versnelling huisvesting statushouders’, maar vooral door een extra inzet van WoonFriesland is de huisvesting van statushouders versneld verlopen. Naast de huisvesting is ook de begeleiding een gemeentelijke taak. Het gaat dan o.a. om het organiseren van huisartsenzorg, school en leerlingenvervoer. Deze taken hebben onze aandacht, evenals de verdere integratie van deze nieuwe inwoners van onze gemeente.
Huisvesting via de Hotel- en Accommodatieregeling (HAR) is ook een mogelijkheid die in Tytsjerksteradiel wordt ingezet. Via deze regeling kunnen statushouders eerder naar een gemeente verhuizen en tijdelijk in bijvoorbeeld een hotel of recreatiewoning gehuisvest worden. In Eastermar vindt dit plaats bij hotel Meerzigt. De kosten worden de eerste zes maanden gedragen door de Coa. Zijn de statushouders dan nog niet definitief gehuisvest, dan komen die kosten voor rekening van de gemeente.
Oekraïners
De opvang van Oekraïners zal ook in 2023 nog nodig zijn. Naast de opvang bij particulieren, is er opvang in Berchhiem (112 plekken), op een camping in Ryptsjerk (20 plekken; alleen in de zomerperiode) en in de pastorie van Hurdegaryp (10 plekken). De veiligheidsregio heeft de Friese gemeenten verzocht om het aantal opvangplekken voor ontheemden uit Oekraïne uit te breiden; voor Tytsjerksteradiel gaat het om 35 extra plekken. Er zijn momenteel gesprekken gaande met mogelijke locaties. De te maken kosten worden als volgt vergoed: een vergoeding van € 100 per dag per beschikbaar bed. Een aparte vergoeding van het leefgeld aan vluchtelingen in de particuliere opvang (op basis van daadwerkelijk gemaakte kosten) en een aparte vergoeding van bouw- en transitievergoeding (op basis van daadwerkelijk gemaakte kosten).
Jeugdzorg
Hervormingsagenda Jeugd
De Hervormingsagenda Jeugd komt voort uit de bestuurlijke afspraken die de VNG en het rijk op 2 juni 2021 over de jeugdhulp hebben gemaakt afgerond.
De Hervormingsagenda Jeugd heeft 2 doelen, die nadrukkelijk aan elkaar zijn gekoppeld:
- Betere en tijdige zorg en ondersteuning, op de juiste plek en wanneer dit nodig is.
- Een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel.
Dit sluit aan bij de regionale Fryske Regiovisie die dit najaar aan de raden wordt gepresenteerd en het Toekomstscenario waarin het rijk een stelselwijziging wil mee bereiken. Op dit moment werken het rijk en VNG nog aan de exacte invulling van de Hervormingsagenda. De verwachting is dat dit in het najaar 2022 wordt afgerond. De effecten hiervan voor onze gemeente zullen in 2023 nader worden uitgewerkt.
Herinrichting beschermingsketen Jeugdzorg (Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming)
Kinderen en gezinnen moeten kunnen rekenen op bescherming en tijdige hulp en daarbij hebben we alle betrokkenen hard nodig. In de huidige jeugdbeschermingsketen (lokale teams, Veilig Thuis (VT), Gecertificeerde Instellingen (GI) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) zijn knelpunten benoemd zoals kinderen krijgen niet snel genoeg de juiste hulp, er zijn veel organisaties die werken met een gezin die onvoldoende op elkaar aansluiten en aparte schakels vormen en de achterliggende problematiek binnen het gezin krijgt te weinig aandacht. Dit heeft grote gevolgen voor de betrokken gezinnen. Daarom is een herziening van de Jeugdbeschermingsketen noodzakelijk. In opdracht van de Vereniging van de Nederlandse Gemeenten (VNG) en de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport is “Het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming” opgesteld. Het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming zet de stap naar een structuur die vertrouwen ondersteunt en die de kracht van het gezin stimuleert, zodat het gezin samen met professionele ondersteuning kan werken aan het verbeteren van de thuissituatie. Dat vergt een geheel nieuwe opzet van de kind- en gezinsbescherming.
Er komt een Lokaal Team om kinderen, volwassenen en gezinnen heen te staan, dat hulp verleend. Mocht dat niet voldoende zijn, dan kan het Regionaal Veiligheidsteam ondersteuning bieden. Het gezin, al dan niet met kinderen, krijgt dus een vaste professional of een vast duo dat langdurig bij hen betrokken blijft. Met het Lokaal Team wordt de bestaande infrastructuur binnen gemeenten bedoeld. Binnen het Sociaal Domein behouden gemeenten de huidige verantwoordelijkheden in de zorg en ondersteuning aan inwoners en blijven de taken op het gebied van (gezondheids)zorg, participatie en zelfredzaamheid, werk en jeugdhulp (net als nu) vastgelegd in de betreffende wetten. De wetgeving met betrekking tot het Toekomstscenario is in 2025 gereed; vanaf 1 januari 2026 moeten de Lokale en regionale Teams werken. Dit is een majeure operatie. Bij SDF is een kwartiermaker Toekomstscenario benoemd voor het opzetten van het Regionale Team; de Lokale Teams zullen een lokale verantwoordelijkheid worden.
Inkoop Jeugdzorg
Op dit moment loopt in Friesland het aanbestedingstraject voor de inkoop van de specialistische jeugdhulp via Sociaal Domein Fryslân. De verwachting is dat dit in het najaar van 2022 zal worden afgerond. Daarna is pas duidelijk welke gevolgen dit eventueel voor ons als gemeente heeft.
Subsidieregeling Sociale Basis
De visie sociale basis is uitgewerkt in de Subsidieregeling Versterken Sociale Basis 2023-2027. In 2022 is gestart met het toekennen van ingediende subsidies. Dit heeft geleid tot een aantal bezwaarschriften over afgewezen beschikkingen.
Door het in behandeling nemen van een aantal bezwaarschriften over afgewezen beschikkingen is twijfel ontstaan over een juiste uitvoering van de subsidieregeling. Om iedere indiener recht te doen, is hun ingediende aanvraag over 2023 later alsnog toegekend. Het incidentele financiële effect hiervan voor de begroting 2023 is € 251.000. Hiervan kan een deel (€ 100.00) worden gedekt uit de bestemmingsreserve voor de Sociale Basis.
Tegelijkertijd is afgesproken dat een externe partij de evaluatie in de 1e helft van 2023 gaat uitvoeren.
De resultaten daarvan kunnen worden opgenomen in de Kadernota 2024-2027.