Ontwikkelingen na Kadernota 2023-2026

NAGEKOMEN ONTWIKKELINGEN

Extra rijksbijdragen voor Jeugdzorg

De VNG heeft op 9 augustus 2022 een bericht “Afspraken jeugdmiddelen in meerjarenraming” gepubliceerd. Hieruit blijkt dat het Rijk, de VNG en het IPO voor de jaren 2024, 2025 en 2026 zijn overeengekomen dat gemeenten zowel de extra rijksbijdragen voor de jeugdzorg als de geplande bezuinigingen voor 100% in de begroting 2023 mogen opnemen. In de begroting 2022 mochten de gemeenten nog 75% opnemen.

Verder zijn afspraken gemaakt zijn gemaakt over een aanvullende besparing van structureel € 511 miljoen, waarbij de Rijksoverheid de verantwoordelijkheid heeft om deze besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen.

De afspraken over de extra rijksbijdragen voor de jeugdzorg dienen alleen voor de verwerking in de begroting 2023 en de meerjarenbegroting 2024 - 2026. Voor de jaren na 2026 blijft onduidelijk of gemeenten 100% mogen ramen of 75%, aangezien deze jaren nog niet opgenomen zijn in de richtlijnen van de provinciaal toezichthouder.

Verwerking in Begroting 2023-2026

Bovenstaande afspraak is als volgt in onze begroting verwerkt.

(bedragen x € 1 mln (Rijk)	2023	2024	2025	2026
Basis landelijk	1.828	1.828	1.828	1.828
Dossiers met overeenstemming	-374	-463	-570	-961
Dossiers zonder overeenstemming	p.m.	p.m.	p.m.	p.m.
Ministerie VWS uitvoering hervormingsagenda	-9	-	-	-
Inkomensafhankelijke bijdrage	p.m.	p.m.	p.m.	p.m.
Totale middelen jeugdzorg	1.445	1.365	1.258	867
Aanvullende maatregelen (besparing); coalitieakkoord	-	-100	-500	-500
Gereserveerde middelen Rijk begroting 2023-2025	1.445	1.265	758	367
Aandeel Tytsjerksteradiel (in hele euro's)	2.368.000	2.0730.000	1.242.000	601.000

Beleidsplan openbare verlichting

In de raad van 30 juni is het beleidsplan openbare verlichting vastgesteld. de financiële effecten hiervan zijn meegenomen in de begroting 2023-2026.

Ontwikkeling gasprijzen

Onze gemeente heeft voor de levering van aardgas voor de gebouwen een contract met Gazprom. Tot voor kort zou dit contract op grond van de Nederlandse uitleg van de Europese sancties tegen Rusland per 10 oktober 2022 beëindigd moeten worden. Voortschrijdend inzicht bij het rijk heeft ertoe geleid dat er een ontheffingsmogelijkheid is geboden tot - in ieder geval - 1 januari 2023. Middels de OVEF wordt deze ontheffing aangevraagd. Het Rijk wil antwoorden van uit Brussel op vragen of Gazprom (inmiddels SEFE Energy genaamd) uiteindelijk wel of niet onder het sanctiepakket valt. Bij het opstellen van de voorliggende begroting hanteren we het uitgangspunt dat we per saldo het contract met SEFE Energy kunnen continueren tot 'einde contract' oftewel 1 januari 2024. Daarna gaan we over naar het zelf leveringsmodel via de OVEF, waarbij voornamelijk lokaal groen gas wordt ingekocht.

De keuze voor continuering van het contract is onder voorbehoud van de uitkomsten van het overleg van het Rijk met 'Brussel'. Wij volgen dit en zullen u op de hoogte houden.

Effect op totaalniveau (organisatie)

Uitwerking van het uitgangspunt van continuering van het contract tot 1 januari 2024 heeft ook financiële consequenties voor de begroting. Het contract kent namelijk clausules die inhouden dat voor een deel van energieleveranties geen vooraf afgegeven vaste prijs is afgesproken maar dat deze op een zeker moment vastgeklikt worden. Er is een inschatting gemaakt dat dit vastklikken voor 2023 betekent dat de inkoopkosten voor gas en elektra € 450.000 stijgen. Deze stijging is verwerkt in meerjarenbegroting.

Verkiezingsbudget 2026 Griffie

In de begroting 2023-2026 is voor het jaar 2026 een verkiezingsbudget opgenomen. Ten opzichte van de reguliere budgetten voor gemeenteraadsverkiezingen brengt dit een uitzetting voor 2026 met zich mee van € 20.000.

Subsidieregeling Sociale Basis

De subsidieregeling Versterken Sociale Basis 2023-2027 is uitgewerkt in 2022. Op basis van een aantal bezwaarschriften is twijfel ontstaan over een juiste uitvoering van de subsidieregeling. Daarom is besloten om alle aanvragen voor 2023, onder voorbehoud van de vaststelling van de begroting, toe te kennen. Het incidentele financiële nadelige effect hiervan voor de begroting 2023 is € 251.000. Hiervan kan een deel (€ 100.000) worden gedekt uit de bestemmingsreserve voor de Sociale Basis.

Lobby herijking gemeentefonds

Bij de behandeling van de Kadernota 2023-2026 in Achtkarspelen is de motie “Lobby herijking gemeentefonds” aangenomen. Voor de komende drie jaar wordt driemaal € 20.000 incidenteel beschikbaar gesteld voor een noordelijke lobby tegen de ongewenste effecten van de herijking en verdeling van het gemeentefonds. De voorwaarde is dat een aantal andere noordelijke gemeente hier evenredig aan meebetalen. Als partnergemeente willen we dit initiatief ondersteunen en onder dezelfde voorwaarde eveneens een bedrag van driemaal € 20.000 ten laste van de algemene reserve meenemen in de begroting 2023-2026.

Toezicht en handhaving

De gemeente is wettelijk verplicht om toezicht te houden op de gastouderopvang. De GGD voert dit toezicht voor ons uit. Momenteel wordt 10% van de gastouderopvang gecontroleerd. De gemeente is wettelijk verplicht om dit percentage per 2023 op te hogen naar 50%. Dit levert zowel een hogere kostenpost op voor wat betreft de dienstverlening van de GGD als een extra administratieve en juridische last binnen de eenheid Toezicht & Handhaving. Deze extra kosten worden geschat op € 16.000 jaarlijkse kosten inspecties door GGD, € 13.000 jaarlijkse kosten voor de eenheid Toezicht & Handhaving. De compensatie die wij hiervoor vanuit het rijk ontvangen is volstrekt onvoldoende om deze extra kosten te dekken.

In afwachting van een hogere vergoeding van de kosten vanuit het rijk willen we het toezicht op de gastouderopvang wel oppakken en hebben we de extra kosten meegenomen in de begroting 2023-2026.

Ontwikkeling septembercirculaire 2022 c.a.

Algemene uitkering

De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de totale rijksuitgaven (accresrelevante uitgaven; ARU). Volgens de reguliere normeringssystematiek (trap-op-trap-af) hebben wijzigingen in de ARU direct invloed op de ontwikkeling van de algemene uitkering en daarmee op de omvang van het gemeentefonds. De jaarlijkse toe- of afname van het gemeentefonds, voortvloeiend uit de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. Het kabinet heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) het voorstel gedaan om het volumedeel van het accres voor 2022–2025 vast te zetten op stand Voorjaarsnota 2022. De VNG heeft met dit voorstel ingestemd. De accresraming voor het jaar 2022 en verder is in de septembercirculaire opgenomen, waarbij deze is opgesplitst in een volumedeel en een loon-prijsdeel. In het Coalitieakkoord is het accres vanaf 2026 vastgezet op een plus van € 1 miljard bovenop de stand Miljoenennota 2022. Het accres wordt vanaf 2026 enkel nog aangepast voor de loon- en prijsontwikkeling.

De doorrekening van de septembercirculaire is meegenomen in deze begroting.

Herijking verdeling gemeentefonds

Met ingang van 1 januari 2023 is sprake van de invoering van een nieuwe verdeling van de algemene uitkering. Op 6 april 2022 zijn de Tweede Kamer en gemeenten door de fondsbeheerders geïnformeerd over de invoering van de nieuwe verdeling per 1 januari 2023. Zoals ook met de Tweede Kamer is besproken, tijdens het Kamerdebat Financiën decentrale overheden en versterking lokaal bestuur van 7 april 2022, is dit model geen eindstation en vraagt het model continu onderhoud. In de Kamerbrief van 5 juli 2022 heeft de minister de Tweede Kamer geïnformeerd over de organisatorische inbedding en de inhoud van de onderzoeksagenda.

Eenmalige rijksbijdrage 2026

Het Rijk werkt met gemeenten en provincies verder aan een nieuwe financieringssystematiek vanaf 2026. In aanloop daarnaartoe stelt het kabinet voor gemeenten eenmalig € 1 miljard extra in 2026 beschikbaar. Voor onze gemeente gaat het om een bedrag van € 1.476.000.

Raadsprogramma en coalitieakkoord

Algemeen

De ambities uit het raadsprogramma en het collegeprogramma van deze periode zijn op een rij gezet. Gezien de krappe tijd tussen het vaststellen van het raadsprogramma en coalitieakkoord én de begroting zal de verwerking hiervan in de loop van de tijd plaatsvinden. Vanaf 2023 gaat dit indien nodig nog leiden tot begrotingswijzigingen en nieuwe voorstellen bij de Kadernota 2024-2027. Daar waar mogelijk zijn hiervan onderdelen meegenomen in deze begroting, zoals de Jeugd BOA en structurele invulling ‘Omtinken foar elkenien’.

Extra BOA capaciteit

De toenemende alcohol- en drugsproblematiek vraagt in de gemeente om versterking. Hiervoor wordt een op jeugd gerichte BOA aangenomen die een belangrijke preventieve taak heeft en contacten onderhoudt met de jeugd van Tytsjerksteradiel. Deze BOA zal samenwerken met de dorpencoördinator, jongerenwerkers, gebiedsteams, scholen en de politie. De op jeugd gerichte BOA, zoals genoemd in het coalitieakkoord, start al in 2023. Hier is geld voor vrijgemaakt in de begroting. De totale kosten (inclusief overhead) op basis van 1fte bedragen € 88.000 per jaar.

Structurele invulling ‘Omtinken foar elkenien’

Op basis van de uitkomst van de evaluatie van het project ‘Omtinken foar elkenien’ willen wij hier vanaf 2023 structurele invulling aan geven. Dit project vloeit voort uit de opdracht (motie) die u ons in 2021 heeft gegeven om onze re-integratie dienstverlening te intensiveren voor inwoners die niet direct aan het werk kunnen door psychische en/of lichamelijke problemen. U heeft hiervoor budget beschikbaar gesteld dat wij inzetten voor de inhuur van 1,75 extra fte en overige kosten. Wij willen structureel invulling geven aan het project om de volgende redenen:

• Coalitieakkoord
• Relatie met nieuw participatiebeleid en visie versterken sociale basis
• Uitkomsten evaluatie

Hierbij is continuïteit van deze werkwijze en een vast gezicht voor onze inwoners van groot belang. De (structurele) kosten van € 175.000 zijn meegenomen in deze begroting. Voor een nadere toelichting verwijzen we u naar programma 6.