1) Nagekomen ontwikkelingen
Extra rijksbijdragen voor Jeugdzorg
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft op 9 augustus 2022 een bericht 'Afspraken jeugdmiddelen in meerjarenraming' gepubliceerd. Hieruit blijkt dat het Rijk, de VNG en het Interprovinciaal Overleg (IPO) voor de jaren 2024, 2025 en 2026 zijn overeengekomen dat gemeenten zowel de extra rijksbijdragen voor de jeugdzorg als de geplande bezuinigingen voor 100% in de begroting 2023 mogen opnemen. In de begroting 2022 mochten de gemeenten nog 75% opnemen.
Verder zijn afspraken gemaakt zijn gemaakt over een aanvullende besparing van structureel € 511 miljoen, waarbij de Rijksoverheid de verantwoordelijkheid heeft om deze besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen.
De afspraken over de extra rijksbijdragen voor de jeugdzorg dienen alleen voor de verwerking in de begroting 2023 en de meerjarenbegroting 2024-2026. Voor de jaren na 2026 blijft onduidelijk of gemeenten 100% mogen ramen of 75%, aangezien deze jaren nog niet opgenomen zijn in de richtlijnen van de provinciaal toezichthouder.
De voorgaande afspraak is als volgt in onze begroting verwerkt.
|
Bedragen x € 1 mln (Rijk) |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
|
Basis landelijk |
1.828 |
1.828 |
1.828 |
1.828 |
|
Dossiers met overeenstemming |
-374 |
-463 |
-570 |
-961 |
|
Dossiers zonder overeenstemming |
pm |
pm |
pm |
pm |
|
Uitvoering hervormingsagenda Ministerie van VWS |
-9 |
- |
- |
- |
|
Inkomensafhankelijke ouderbijdrage |
pm |
pm |
pm |
pm |
|
Totale middelen jeugdzorg |
1.445 |
1.365 |
1.258 |
867 |
|
Aanvullende maatregelen (besparing) Rijks coalitieakkoord |
- |
-100 |
-500 |
-500 |
|
Gereserveerde middelen Rijksbegroting 2023-2026 |
1.445 |
1.265 |
758 |
367 |
|
|
|
|
|
|
|
Aandeel Achtkarspelen (in € 1.000) |
2.564 |
2.245 |
1.345 |
651 |
Ontwikkeling septembercirculaire 2022 c.a.
Algemene Uitkering (AU)
De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de totale rijksuitgaven (accresrelevante uitgaven; ARU). Volgens de reguliere normeringssystematiek (trap-op-trap-af) hebben wijzigingen in de ARU direct invloed op de ontwikkeling van de algemene uitkering en daarmee op de omvang van het gemeentefonds. De jaarlijkse toe- of afname van het gemeentefonds, voortvloeiend uit de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. Het kabinet heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) het voorstel gedaan om het volumedeel van het accres voor 2022–2025 vast te zetten op stand Voorjaarsnota 2022. De VNG heeft met dit voorstel ingestemd. De accresraming voor het jaar 2022 en verder is in de septembercirculaire opgenomen, waarbij deze is opgesplitst in een volumedeel en een loon-prijsdeel. In het Coalitieakkoord is het accres vanaf 2026 vastgezet op een plus van € 1 miljard bovenop de stand Miljoenennota 2022. Het accres wordt vanaf 2026 enkel nog aangepast voor de loon- en prijsontwikkeling. De doorrekening van de septembercirculaire is meegenomen in deze begroting.
Herijking verdeling gemeentefonds
Met ingang van 1 januari 2023 is sprake van de invoering van een nieuwe verdeling van de algemene uitkering. Op 6 april 2022 zijn de Tweede Kamer en gemeenten door de fondsbeheerders geïnformeerd over de invoering van de nieuwe verdeling per 1 januari 2023. Zoals ook met de Tweede Kamer is besproken, tijdens het Kamerdebat Financiën decentrale overheden en versterking lokaal bestuur van 7 april 2022, is dit model geen eindstation en vraagt het model continu onderhoud. In de kamerbrief van 5 juli 2022 heeft de minister de Tweede Kamer geïnformeerd over de organisatorische inbedding en de inhoud van de onderzoeksagenda.
Eenmalige rijksbijdrage 2026
Het Rijk werkt met gemeenten en provincies door aan een nieuwe financieringssystematiek vanaf 2026. In aanloop daarnaartoe stelt het kabinet voor gemeenten eenmalig € 1 miljard extra in 2026 beschikbaar. Voor onze gemeente gaat het om een bedrag van € 1.356.000.
Actualisatie lonen en bijdrage Werkmaatschappij 8KTD (WM)
Jaarlijks worden de personeelskosten geactualiseerd voor formatiewijzigingen en CAO-ontwikkelingen. De actualisatie van de salariskosten en de bijdrage aan de WM bedraagt in totaal € 162.000. Dit wordt gedekt uit de hiervoor in de Algemene Uitkering verkregen middelen.
Loon- en prijsontwikkelingen versus stelpost
In de Kadernota 2023-2026 waren op basis van de meicirculaire stelposten opgenomen voor de loon- en prijsontwikkelingen voor de WM8KTD en onze gemeente. Nu de begroting 2023-2026 is geactualiseerd, blijkt dat per saldo een bedrag van € 112.000 extra voor loon- en prijsontwikkelingen moeten worden bijgeraamd dan in de gereserveerde stelposten was opgenomen.
2) Verwerkte moties
- Motie P0-M1; Lobby Herijking Gemeentefonds;
- Motie P7-M1; Voortzetten Energiecoaching;
- Motie P2-M2; Doortrekken wandelpad/schelpenpad Gerkesklooster;
- Motie P7-M1; Realisatie fietspad met brug Vierstromenland Surhuisterveen;
- Motie P1-M1; Op jeugd gerichte BOA (zie tevens hierna bij bestuursakkoord).
3) Bestuursakkoord
Extra BOA capaciteit
De toenemende alcohol- en drugsproblematiek vraagt in de gemeente om versterking. Hiervoor wordt een op jeugd gerichte BOA aangenomen die een belangrijke preventieve taak heeft en contacten onderhoudt met de jeugd van Achtkarspelen. Deze BOA zal samenwerken met de dorpencoördinator, jongerenwerkers, gebiedsteams, scholen en de politie. De op jeugd gerichte BOA, zoals genoemd in het bestuursakkoord, start al in 2023. Hier is geld voor vrijgemaakt in de begroting. De totale kosten (inclusief overhead) op basis van 1 fte bedragen € 88.000 per jaar.
4) Bijstelling ombuigingen
In oktober 2021 heeft de raad besloten voor scenario 2: De Kruidhof is trekpleister in de gemeente Achtkarspelen en zorgt ervoor dat inwoners (weer) meedoen. De keuze voor dit scenario brengt met zich mee dat de oorspronkelijke taakstellende bezuiniging van € 286.000 vanaf 2023 niet wordt gehaald. Deze taakstellende bezuiniging is met € 124.000 neerwaarts bijgesteld naar € 162.000. Specifiek voor 2023 geldt aanvullend dat van de (resterende) taakstelling van € 162.000 een bedrag van € 132.000 niet zal worden gerealiseerd. Vanaf 2024 zal de taakstelling voor € 60.000 gerealiseerd worden door een verbetering van het exploitatiebudget van De Kruidhof en voor € 102.000 door een besparing bij het Sociaal Domein door een hogere uitstroom naar werk en beperken kosten inkoop (re-integratie) bij derden.
Temporisering leges evenementenbeleid ca.
In het kader van de ombuigingen (begroting 2021) is als uitgangspunt afgesproken dat de tarieven de leges op het gebied van evenementen en horeca kostendekkend moeten zijn. Hierbij is voor de komende jaren een ingroeipad afgesproken met een gefaseerde stijging naar 100% kostendekkendheid. We zien dat de combinatie van beoogde tariefaanpassingen vanuit kostendekkendheid en de maatschappelijke effecten hiervan op dit moment vraagt om temporisering van het ingroeipad. Ons voorstel is om voor 2023 voor de leges voor het overgrote deel alleen te verhogen met het indexpercentage van 1,9%. Omdat het ingroeipad van de verhoging van de leges al in de meerjarenbegroting 2022-2025 was opgenomen, betekent dit voor 2023 een eenmalig nadeel van € 47.000. In de aanloop naar de Kadernota 2024-2027 werken we voor de komende jaren uit wat een haalbaar en wenselijk ingroeipad voor de verhoging van deze leges is.
5) Overige ontwikkelingen
Actualisering kapitaallasten
Jaarlijks vindt er een actualisatie plaats, waarbij voor de geplande (vervangings)investeringen wordt bekeken, wanneer vervanging noodzakelijk is. In de planperiode zien we met name voor de jaren 2025 en 2026 we over de breedte een toename van de omvang van kosten voor afschrijvingen en rente als gevolg van (her)investeringen.
Actualisering riolering
De te dekken lasten zijn toegenomen door toenemende kapitaalslasten i.v.m. de noodzakelijke investeringen in het rioleringsnetwerk. Daarnaast nemen ook de personeelskosten toe en zijn de exploitatiebudgetten geïndexeerd. De fors hogere energielasten hebben ook effect op het taakveld riolering. Om alle kosten te dekken zou een tarief van € 234,60 als rioolheffing noodzakelijk zijn. Dit is een zeer forse stap t.o.v. het tarief van 2021 van € 182,04. Gezien de stand van de voorziening riolering die zich ruim boven het in het laatste VGRP (Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan) voorspelde niveau bedraagt, is er een tariefskorting van € 39,84 doorgevoerd dat resulteert in een onttrekking van de voorziening van € 480.000.
Meerjarenonderhoudsplan Welzijnsgebouwen
Begin 2022 is de nota kapitaalgoederen door de raad vastgesteld, één van de bijlagen van deze nota kapitaalgoederen was de meerjaren onderhoudsplanning (MJOP) voor de welzijnsgebouwen. Deze planning moet nog worden verwerkt in de begroting. De totale kosten voor jaarlijks en groot onderhoud nemen toe met € 125.098 ten opzichte van het bestaande begrotingsbedrag.
Storting onderhoudsvoorziening gemeentehuis
In de begin 2022 vastgestelde nota kapitaalgoederen is een meerjarenonderhoudsplanning (MJOP) opgenomen voor het gemeentehuis en Jeltingahûs. Vanuit dit MJOP wordt een gemiddelde jaarlijkse storting in de voorziening onderhoud gemeentehuis berekend van € 85.000. Dat is € 40.000 meer dan dat op dit moment is begroot.
Aanpassing budgetten onderhoud en dotatie voorzieningen
In de raadsvergadering van 3 maart 2022 is de nota kapitaalgoederen vastgesteld voor het kwaliteitsniveau basis. Naar aanleiding van deze vaststelling wordt vanaf 2022 een voorziening onderhoud overige gebouwen ingericht. De budgetten voor dagelijks onderhoud en de storting in de voorziening onderhoud overige gebouwen conform het raadsvoorstel meerjarig (vanaf 2023 tot en met 2026) verwerkt.
Ontwikkelingen GR-en
De bijdragen aan o.a. de Veiligheidsregio Fryslân en Jobinder voor onze begroting zijn naar boven bijgesteld op basis van de begroting(en) 2023-2026 van deze gemeenschappelijke regelingen.
Bijstelling minderopbrengsten doorbelaste uren bouwgrond
Met de afname van het aantal bouwgrondcomplexen en de vermindering van de ontwikkeling van nieuwe projecten is het aantal doorbelaste uren beperkt. De huidige raming van € 170.000 wordt hiermee niet meer gehaald en wordt met € 100.000 teruggebracht tot € 70.000 voor een meer realistische opbrengst voor doorbelaste van uren.