Risico's ten laste van de weerstandscapaciteit

In de programmabegroting hebben wij een aantal risico's beschreven. Hieronder vertellen we per onderwerp in hoeverre het risico zich heeft voorgedaan, wat de invloed is op het weerstandsvermogen en of het risico zich ook ná 2022 zal voordoen.

In de programmabegroting 2022 zijn een aantal risico's beschreven. Hieronder wordt per onderwerp aangegeven in hoeverre het risico zich heeft voorgedaan, wat de invloed is op het weerstandsvermogen en of het risico zich voortzet ná 2022.

Onderwerp	Risico bewaarheid (J/N)	Actie	Onttrokken aan of gestort in de reserve	Risico in 2023	Gevolgen in 2023
Sociaal Domein	Nee	-	-	Ja	De maatwerkvoorzieningen binnen de Jeugdzorg en de Wmo (inclusief Beschermd Wonen) zijn open-einde regelingen. In de afgelopen jaren hebben we steeds meer data en kennis verkregen om de kosten in de Jeugdzorg en de Wmo te voorspellen en te volgen. Deze prognose is ook opgenomen in de meerjarige begroting. Ondanks dat blijft het risico bestaan dat de groei van het aantal cliënten hoger is dan verwacht. Zeker voor de cliënten die hoog-specialistische zorg ontvangen kan een stijging (of een daling) leiden tot een forse financiële bijstelling. In de begroting houden we namelijk rekening met een gemiddeld aantal cliënten die hoog-specialistische zorg ontvangen.
Bouwgrondexploitatie	Nee	-	-	Ja	Het hebben van een bouwgrondexploitatie brengt financiële risico’s met zich mee. In de paragraaf Grondbeleid worden de financiële risico’s van de bouwgrondexploitatie toegelicht. Door het jaarlijks opstellen van geactualiseerde berekeningen op basis van de meest recente ontwikkelingen kunnen wij de raad tijdig informeren via de reguliere P&C-cyclus.
Algemene uitkering	Nee	-	-	Ja	Voor het meerjarenperspectief wordt in de circulaires van het Rijk onvoldoende aangegeven waar de gemeenten rekening mee kunnen houden. In die zin blijft de algemene uitkering als belangrijkste inkomstenbron voor de gemeente een risico. Berichtgeving betreffende ontwikkelingen algemene uitkering uit het gemeentefonds nauwlettend volgen. Zodra meer zekerheid wordt geboden zullen wij een nieuwe berekening confronteren met de berekende algemene uitkering in de begroting. Eventuele verschillen inbrengen via reguliere planning- en controlcyclus en daar waar nodig de raad vooraf informeren.
Borgstelling geldleningen aan woningbouwcorporaties	Nee	-	-	Ja	Onze gemeente staat per 1-1-2022 borg voor een bedrag van 84,2 miljoen waarvan 72,1 miljoen betrekking heeft op woningcorporatie WoonFriesland. Het totale bedrag aan borgstellingen is overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) waarbij de gemeente samen met het rijk als tertiaire achtervanger optreedt. Dit betekent in de praktijk , dat de corporatie in eerste wordt aangesproken (primair), daarna het WSW (secundair) en dan pas de gemeente en het rijk (tertiair, elk voor 50%).
Stikstofdossier	Nee	-	-	Ja	De depositie van stikstof (ammoniak en stikstofoxiden) is schadelijk voor de natuur. Het Rijk en de provincies hebben de taak ervoor te zorgen dat de stikstofdepositie wordt teruggedrongen en de natuur herstelt. Op 10 juni 2022 is de Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied aangeboden aan de Tweede Kamer. In deze Startnotitie zijn richtinggevende emissiereductiedoelen voor stikstof opgenomen. Aan de provincies de taak om deze richtinggevende doelen in 2023 nader uit te werken in gebiedsplannen. In welke vorm dit zal zijn, is nog onzeker. Daarnaast dient de Raad van State nog in een verscheidenheid aan zaken rond het thema stikstof een uitspraak te doen. Deze uitspraken kunnen van grote invloed zijn op de huidige regelgeving. Stikstof blijft een issue en kan belemmerend zijn voor nieuwe plannen van zowel derden als van de gemeente zelf. Het is daarnaast uiterst onzeker in hoeverre de huidige stikstofregels standhouden.
Ombuigingen (begroting 2021) en maatregelenpakket (begroting 2020)	Deels	Er is voor 2022 een klein gedeelte niet gerealiseerd.	-	Ja	Het risico is aanwezig dat de begrote bezuinigingsbedragen niet of niet geheel worden gerealiseerd in het betreffende jaar waarin deze bedragen zijn begroot.
Omgevingswet	Nee	-	-	Ja	De Omgevingswet bundelt en moderniseert de wetten voor de leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Omgevingswet staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de leefomgeving. Invoering van de Omgevingswet is ondertussen voorzien per 1 januari 2024 en hier wordt dan ook hard aan gewerkt. Het vraagt van de organisatie aanpassingen in o.a. werkprocessen, ICT en dienstverlening. Landelijk zijn hier minimale eisen aan gesteld. De invoering van de Omgevingswet is de grootste stelselwijziging binnen het fysieke domein, waardoor nog niet alle effecten en benodigdheden voor de implementatie zijn te overzien. Zo is de datum van invoering al een paar keer uitgesteld en is het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) nog in ontwikkeling.
Duurzaamheid	Nee	-	-	Nee	Op 25 oktober 2022 is de komst van de uitvoeringsmiddelen klimaat- en energiebeleid aangekondigd. Daarin zijn bedragen voor 2023 tot en met 2025 genoemd en is aangegeven dat er een wettelijke regeling zal worden opgesteld voor het uitkeren van de middelen voor 2026 t/m 2030. Hiermee komt het Rijk tegemoet aan eerdere toezeggingen rond de financiële compensatie voor de taken rond klimaat- en energiebeleid zoals die bij de gemeenten zijn neergelegd. Wij kunnen nu structureel werk maken van onze klimaat- en energieambities. In de praktijk zal moeten blijken of de toegezegde middelen toereikend zijn en of er voldoende gekwalificeerde medewerkers te vinden zijn die deze taken kunnen uitvoeren.
Ontwikkeling Samenwerking	Nee	-	-	Ja	De gemeente Tytsjerksteradiel werkt ambtelijk samen met Achtkarspelen in de gemeenschappelijke regeling van de werkmaatschappij 8KTD. Bestuurlijk zijn de beide gemeenten nog zelfstandig. De gezamenlijke colleges constateren in toenemende mate dat doorontwikkelen van deze vorm van samenwerking onvoldoende toekomstperspectief biedt. Op onderdelen kan worden verbeterd, maar dit leidt niet tot een toekomstbestendige organisatie. De organisatie staat fors onder druk. De uitstroom en het verloop van medewerkers is groot. Het ziekteverzuim onder medewerkers is bovengemiddeld hoog. Er zijn grote investeringen nodig om de continuïteit van de organisatie in kwantitatief en kwalitatief opzicht te kunnen borgen. Er is daarom grote urgentie ontstaan om politieke duidelijkheid te krijgen over de toekomst van de bestuurlijke samenwerking.

Voor de risico’s in deze jaarrekening is op basis van bovenstaande classificatie een te verwachten beslag op de weerstandscapaciteit berekend. De conclusie is, dat de financiële impact van de risico’s kan worden opgevangen binnen de weerstandscapaciteit van onze rekening en begroting.